Plannen gebiedsontwikkeling Bonnerklap (Hunze)

Dinsdagavond hebben het waterschap Hunze en Aa’s, Het Drentse Landschap en de Grontmij de plannen bekend gemaakt voor het nieuw te ontwikkelen gebied van het natuur- en waterbergings-gebied de Bonnerklap tijdens een bijeenkomst in het dorpshuis van Gieterveen. Dit plan omvat de hermeandering van de Hunze en de Beek, aanleg van het bergingsbekken met daarin vernatte natuur en omlegging afwateringsroutes ten behoeve van de landbouw. Dit jaar zullen de benodigde wijzigingen in het bestemmingsplan en vergunningen aangevraagd worden bij de gemeente Aa en Hunze. De uitvoering van deze plannen zullen medio volgend jaar aanvang vinden.

Doel
Er zijn een aantal redenen waarom dit gebied opnieuw ingericht gaat worden. Ten eerste gaat het om natuurontwikkeling. Dit heeft als doel een leefgebied te creëren voor een groot aantal planten en diersoorten die in grootschalige landbouw geen kans krijgen. Er zal een omgeving ontstaan die voor zowel toeristen en bewoners vele mogelijkheden biedt voor recreatie. Gedacht kan worden aan wandelen en kanoën. Er zullen geen speciale paden aangelegd worden. Het gehele gebied zal vrij toegankelijk zijn. Een tweede reden voor het aanleggen van het gebied is de waterberging. Tijdens hoogwater (bijvoorbeeld 1998) werd er in een zeer korte tijd zoveel water door de Hunze afgevoerd dat er grote problemen ontstonden door extreem hoogwater in de afwateringskanalen. Dit gaf grote problemen in de stad en provincie Groningen. Door de aanleg van het waterbergingsbekken zal het water langer vastgehouden kunnen worden, waardoor de gemalen meer tijd hebben om het overtollige water te spuien/lozen op de Waddenzee en Dollard. Een derde reden is dat er in droge zomers meer water beschikbaar is voor de landbouw om de landbouwgronden te bevloeien. Het water wordt namelijk vastgehouden in het bekken en zal via de sloten beschikbaar zijn voor de landbouw. De laatste reden is verbetering van de kwaliteit van het water in het Zuidlaardermeer. Al enkele jaren zijn hier grote problemen met blauwalgenbloei (resulterend in zwemverboden in de zomer) door teveel voedingsstoffen in het water. Deze voedingstoffen zijn deels afkomstig uit de landbouw en deels uit de rioolwaterzuivering in Gieten (Spekstoep) die het gezuiverde water uiteindelijk loost op de Hunze. Doordat er veel plantengroei zal plaatsvinden in de meanderende beken zullen deze planten de voedingstoffen uit het water opnemen. Uiteindelijk zal er dan schoon water in het Zuidlaardermeer stromen. Blauwalgen hebben zo geen kans meer om extreem te vermenigvuldigen en waterrecreatie op het Zuidlaardermeer zal zonder gevaar van de volksgezondheid kunnen plaatsvinden.

Plannen

De Hunze zal zoveel mogelijk weer de oude bedding volgen, die door de kanalisering in de vorige eeuw zijn gedempt. Op een aantal plaatsen zal echter afgeweken worden van de oude bedding om beter in het gebied in te passen. Zo zal er bij de Hereweg-noord de Hunze niet tot aan de weg doorlopen maar eerder een bocht richting het noorden maken. Niet alleen de Hunze maar ook de Beek zal weer gaan meanderen. Oorspronkelijk was de Beek een hoogveen beekje. Dit hoogveen zal niet hersteld kunnen worden, waardoor de Beek nu een ander karakter zal krijgen. Het beeld van de nieuwe Beek zal overeenkomen met dat van bijvoorbeeld de Drentse Aa en Gasterse diep. Ter hoogte van het bos naast de ijsbaan van Gieterveen zal een nieuw moerasbos aangelegd worden, waar bevers bomen mogen omknagen. Het bestaande populierenbos naast de huidige beek zal hier onderdeel van gaan uitmaken. Naast de aanleg van de meanderende stromen van de Hunze en de Beek zal de omliggende grond binnen het gebied vernat worden. De ondiepe plaatsen die er van nature al aanwezig waren worden verdiept. Deze gebieden zullen bij hoogwater vollopen en na verloop van tijd weer leeglopen. De omliggende grond zal dezelfde hoogte houden, zoals het nu is. Er zullen dijken aangelegd worden rondom het gebied, zodat de hoge waterstanden geen invloed hebben op de landbouwgebieden rondom het natuurgebied. Het gebied heeft nu nog een functie voor de landbouw. Om goede opbrengsten van landbouwproducten te kunnen bewerkstellen zijn deze gronden bemest. Echter deze bemesting heeft een negatief effect op de natuurontwikkeling in het gebied. Planten zoals gras, distels, brandnetels en pitriet zullen het gehele gebied gaan overwoekeren als er geen actie wordt ondernomen om de grond te verarmen. Deze verarming zal de eerste jaren bestaan uit regelmatig maaien en afvoeren van de vegetatie. Omliggende boeren kunnen hun vee laten grazen in het gebied, wat zorgt voor een natuurlijke verarming van de grond. Deze begrazing zal in de toekomst door blijven moeten gaan. De Hunze zal bij de N33 verder richting het oosten onder de N33 doorgaan. Hier zal een viaduct gemaakt worden met een overspanning van 65 meter. Dit betekent dat niet alleen de Hunze onder de weg doorgaat, maar ook het omliggende terrein heeft een open verbinding met het natuurgebied Elsemaat bij Eexterveen. Bevers, reeën en ander wild zal zonder problemen de N33 kunnen passeren. Er zal tussen de weg naar Gieten en de N33 een gebied ingericht worden als een moerasbos, waar bevers vrijspel zullen hebben met hun bouw van burchten.

Deze aanpassingen zullen een grote invloed hebben op de diversiteit van planten en dieren.

Bevers zullen dankbaar gebruik gaan maken van dit gebied. Vele stromingsminnende vissen zullen hier hun thuis gaan vinden. De diversiteit van vogels zal toenemen.In de winter kun je soorten verwachten, zoals overwinterende eenden (smienten, wintertaling, pijlstaart, wilde eend, en in diepere delen (duikeenden) nonnetjes, grote zaagbek en brileend), wilde en wleine zwanen en slaapplaats voor ganzen (Kol- en Brandgans). Dit trekt wellicht weer predatoren aan, zoals: slechtvalk, havik en wellicht ook zelfs de Zeearend! In de zomer:  bontbekplevier, kleine plevier, kluut, steltkluut (zeldzaam), kemphanen, watersnip en wellicht zelfs Zwarte Ibis, een verdwaalde kraanvogel in rustige gebieden: allen foeragerend op de slikjes, ook  meer kans op (zwarte) ooievaar kokmeeuwkolonie met geoorde fuut, tafeleend,zomertaling,  en wellicht ook roodhalsfuut. porseleinhoen, waterral, kleinst waterhoen (zeer zeldzaam): allen verscholen in moerasvegetatie. Kleine zangvogels: blauwborst, snor, kleine karekiet en misschien zelfs grote karekiet. Meer insecten en libellen dus ook meer zwaluwen, Boomvalk en bonte/grauwe Vliegenvangers (wanneer er ook bos aan rand is). Algemeen: meer roerdomp (zeker wanneer later ook wat riet tot ontwikkeling komt), Grote Zilverreiger, lepelaar, als de rivier visrijk is zomers ook zeldzame: kwak en kleine zilverreiger, meer ijsvogels. De jacht in het gebied zal verboden worden. Alleen als de populatie reeën te groot worden zal deze met jacht beheerd worden.

Twijfel
Tijdens de bijeenkomst was er enige twijfel onder de boeren of door de aanleg van dit gebied de garantie kon worden gegeven dat de landbouwgronden niet natter werden dan dat ze nu zijn. Een deel van het water zal niet meer direct geloosd kunnen worden op de Hunze, maar zal via een brede afwateringsloot parallel aan de Hereweg-noord afgevoerd worden naar het gemaal Annerbulten. De Beek zal in dit plan gewoon blijven afwateren op het nieuwe natuurgebied. De angst onder boeren is dat deze afwatering via de Beek niet meer voldoende zal zijn. Het waterschap heeft belooft dat bij problemen actie ondernomen gaat worden om deze problemen dan op te lossen.