Ik kreeg onlangs een schrijven van een lezer waarin hij gewag maakte van een fout in een ouder stukje van mijn hand. Dat kan. Een mens is geen computer en waarheden veranderen soms bij de dag. Ik zei dat ik het wel even zou veranderen. Dat opende meteen de deur voor nader onderzoek naar de wortels van ons dorp. Altijd leuk om te doen. Kon ik voor mijn onderzoek naar de winkels van Gieterveen, want daarin bevindt zich de fout, nog terecht bij een paar dorpsgenoten, voor de volgende berichten moeten de eventuele getuigen minstens een eeuw oud zijn. Het betreft namelijk de zomerspelen van Gieterveen van 1933. Het uitgebreide krantenartikel van 24 juli somt eerst een scala veekeuringen op, want die waren onderdeel van het geheel en gingen vooraf aan de spelen. Ik zal me hier van weerhouden, hoewel ik nog heb meegemaakt dat op het oude sportveld (achter toenmalig café Zwiers) een veekeuring plaatsvond. De keurig gepoetste koeien, de staarten in de spic & span, stonden aangelijnd aan de stalen buizen van de westzijde van het veld. In het artikel wordt gesproken van een feestterrein (voor de veekeuringen) en een sportterrein voor de Kinderspelen der Scholen te Gieterveen. Ik weet niet of je de handen nu nog op elkaar krijgt voor het ‘Ballen dragen op een bord voor kleine meisjes’ of het ‘Wasch ophangen voor de middenmeisjes’. Leuk is het om de winnaars bijna een eeuw later toch eens langs te lopen. Bij het eerstgenoemde spel, werden de prijzen gewonnen door achtereenvolgens: Aaltiena Poelman, Henderkien Zandvoort, Zwaantje Kaspers en Marchientje Groenwold. Bij het was ophangen, waren dat: Aaltje Piening, Anja Stegeman, Grietina Drenth en Geertje Huiting. Waaruit de prijzen bestonden staat er helaas niet bij. Maar aangezien in het artikel melding wordt gemaakt van subsidies van de Coöp Stoomzuivelfabriek en de Plaatselijke Landbouwvereniging, zou het te maken kunnen hebben met boter, kaas en eieren. Bij de ‘Gymnastische dans voor midden jongens’ is het aardig te zien dat de prijswinnaars voor oud-Gieterveners bekende namen zijn, te weten: Hendrik Germs, Johannes Darwinkel, Hendrik Darwinkel, Maarten Wessels en Gezinus Schuiling. Bij het ‘Stoeltje dansen voor grotere meisjes’ lees ik dat mijn moeder ook tot de gelauwerden behoorde. Dat doet me deugd. Ze moest helaas Grietje Zwiers, Gezina Bouwman, Geertruida Everts voor zich velen. Maar mijn moeder kennende moet ze heel tevreden zijn geweest met haar vierde plek. Verder wordt er nog melding gemaakt van ‘Wedrennen voor paarden en ponies’ (prijzen aflopend vanaf 12 gulden) het ‘Schaken van de baker’, ‘Fietsrijden voor heeren’ en ‘Ringrijden met hindernissen voor dames’. Alle prijzen werden uitgereikt in café Eling door de heer L. Waninge, hoofd van de Openbare Lagere School alhier. Hij had het er maar druk mee. Ik waag het te betwijfelen dat zulks nu nog zou kunnen. De aanvoer van koeien voor de keuring kan men in deze tijd wel vergeten en de aanduidingen van ‘een goed kruis, zware spenen en een ietwat doorgezakte uier’ zou in ons huidige Dagblad weleens op ingezonden brieven kunnen rekenen. Wat dat betreft is er erg veel veranderd. Het artikel eindigt met muziek van het gezelschap Spijker/Nodder en dat er op de dansvloer menig dansje werd gemaakt. Geconstateerd mag worden -schrijft de vliegende reporter van De Noord-Ooster- dat de festiviteiten ook dit jaar weer uitstekend zijn geslaagd.
Kom ik tot slot bij het eerder genoemde foutje in mijn column van juli 2019, te weten ‘Winkels 2’. Ik schreef daarin over mevrouw Kaspers, het petroleumvrouwtje van de Pastoorsakker. Dat blijkt niet waar te zijn. Ter rectificatie; in de Noord-Ooster van 30 december 1933, wenst A. van der Laan in een advertentie zijn cliëntele en familieleden het allerbeste voor het jaar 1934. Daaronder staat zijn nering: Petroleumventer. Dat u het even weet als u om wat voor reden ook petreule nodig heeft!
Willem.

Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik word een beetje moe van dat hete weer. En dan hoef ik niet eens veel te doen, dit in tegenstelling tot al die mensen die druk bezig zijn de maatschappij draaiende te houden. Ik denk hierbij aan de mensen in de bouw, aan de wegen, de hulpverleners en de boeren. Zweten alom! Zo-even was ik in Gasselternijveen en trof voor de Dagwinkel een groepje jongeren die zich laafde aan Grolsch en Hertog-Jan. Zo te horen en te zien waren het gasten van de tijdelijke Boeren-Rockcamping te Drouwenermond. Ze zijn op dit festival wat betreft het meesmokkelen van drank superstreng, omdat ze de verkoop in eigen hand willen houden. Begrijpelijk, en daarom zaten die jongens zich hier in te drinken onder het mom dat je een volle buik niet in beslag kunt nemen. Vier dagen van ongebreideld los gaan zal ze niet in de kouwe kleren gaan zitten. ‘Dit is ouze vekaantie’, liet een jongere me ongevraagd weten. Ik zei ‘proost’ en meteen stak eentje mij een flesje toe. ‘Neenee’, zei ik, ‘die tijd heb ik gehad’. Het was pas een uur in de middag en een pilske kan op dat tijdstip raar vallen. Zou ik als ik 50 jaar jonger was mij naar dat enorme festivalterrein begeven? Ik weet wel zeker van niet, a: omdat het mijn muzieksmaak niet is en b: omdat mij dat spektakel er omheen lichtelijk tegenstaat. Dat neemt niet weg dat niemand ver hoeft te reizen voor buitengewoon vertier en ach, ik gun ze het graag.

De vraag ‘Ga je nog met vakantie’ wordt steeds vaker beantwoord met ‘Nee’. De reden kan tweeledig zijn: te duur óf het is hier ook mooi, dus waarom zou ik weggaan? Dat is ook zo. Ik loop mijn dagelijkse rondje via de Turfweg of Hereweg-Noord en spreek regelmatig iemand aan en als het om mij onbekenden gaat, hoor ik meer dan eens hoe mooi ze het hier vinden. Dat betekent natuurlijk niet dat zulke mensen, mensen die nogal eens vanuit het drukke landsdeel naar het rustige Noorden zijn gevlucht, zich verplichten hier continu te verblijven. Reizen mag dan van alle tijden zijn, niet-reizen óók. Toen mijn vrouw onlangs op een verjaardag liet ontvallen dat zij al in geen 40 jaar meer op vakantie was geweest en daar ook totaal geen behoefte aan had, ontstond er verbaasd gekrakeel. 40 jaar niet?! Nu waren daar een aantal jonge mensen bij en die reisden maar wat graag en toen wij jong waren deden wij dat ook. Een ander aspect, las ik onlangs, is dat mensen zeggen dat het nu nog kán. Er zou, zo luidde de conclusie, weleens een tijd kunnen aanbreken dat reizen niet meer zo makkelijk zal gaan en dan heb je die geweldige reis naar Bali of naar New Orleans toch maar mooi meegemaakt. Daar zit wel iets in. Want de wereld wordt er niet rustiger op. Vanavond bijvoorbeeld bekonkelen de leiders van Amerika en Rusland hoe het verder moet met Oekraïne en als ze dat vooral voor hun eigen portemonnee hebben geregeld, zullen ze verder gaan. Jij Groenland, ik Litouwen en Estland, enzovoort. Dat zal voor verdere escalatie zorgen en grenzen doen sluiten. Dat zit er in …

Maar daar hadden die jongens in Gasselternijveen het nu even niet over. En gelijk hadden ze. Later zal Peter Koelewijn optreden en dan zullen ze uit volle borst met hem ‘Kom van de dak af’ schreeuwen. En ze zullen met hun klompen op de gortdroge grond van Drouwenermond stampen dat het een aard heeft. Kom, ik denk dat ik maar es een Cornetto ga kopen. Zo’n grote jongen van een eurootje of 4. Moet kunnen. Want ik vier vakantie in eigen dorp, dichtbij huis, het kan dus wat lijden.

Mijn vrouw is vandaag op pad. Dat betekent dat ik alleen thuis ben, dat ik op het huis pas. Beetje vreemde uitdrukking, want we zijn zo vaak een aantal uren weg en dan past ons hondje op de boel. In mijn werkzame leven hoorde ik weleens dat als de vrouw een daggie van huis was (met vriendinnen op stap ofzo) de man eveneens de bloemetjes buiten zette. Bijvoorbeeld een paar vrienden uitnodigde die de vrouw liever niet over de vloer had, een stevige borrel erbij en AC/DC op geluidsterkte 10. Gewoon, omdat het kan. Daar heb ik mij nooit aan hoeven bezondigen.
Ik heb me voorgenomen om tijdens haar afwezigheid de vloer te lakken. Dat moet om de paar jaar gebeuren. Normaal plan ik dat zo in dat we na het lakken weg gaan. Uit rijden, zoals dat vroeger werd gezegd. Dan kan de lak drogen en ontlopen we het gevaar dat we er per ongeluk op stappen. Dus, alles aan de kant en kwasten maar.
Zo halverwege de kamer aangekomen ging de bel. Ik keek verschrikt op en zag een man op de stoep staan. Maar ik kon niet naar hem toe komen vanwege de nog natte lak en gebaarde dat ik achterom zou lopen. Het was een postorderbedrijf. De man vroeg of ik een pakket voor de buren aan wilde nemen, want er was niemand thuis. ‘Nee’, zei ik ‘want ik ken die mensen niet. Die wonen hier pas, dat risico durf ik niet te nemen’. ‘Jammer’, zei de man en zonder groet liep hij terug naar de auto.
Ik ging verder met mijn ververij maar dacht er nog wel even over na. Was het wel goed wat ik had gedaan? Wat kwaad kon het dat pakketje even naar hiernaast te brengen, dan wist ik meteen wat voor mensen het zijn. Wij bestellen echter nooit iets via internet. Je hoort er de meest bizarre dingen over. Maar ook over bankmedewerkers en agenten die aan de deur komen en vooral bij oudere mensen sierraden stelen en de rekening plunderen. Ik stelde het me voor en hoor me zeggen: ‘U bent helemaal geen agent en bovendien ben ik nog niet oud en incapabel genoeg om in jouw smerige val te trappen’. En dan zou heel hard roepen ‘Renzo, Brutus!! Dat zijn onze honden. Die lopen daar achter, Russische vechthonden’. Een leugentje om bestwil. Moet kunnen.
Daarna dacht ik dat er opnieuw gebeld werd en dat er weer een jongen op de stoep stond. Toen ik goed keek zag ik dat het Douwe Bob was. Die zanger die onlangs nogal wonderlijk in het nieuws kwam en waar zelfs de voorvrouw van de VVD zich mee bemoeide. Vanwege hierop volgende bedreigingen was Douwe Bob naar het buitenland gevlucht. De lontjes worden steeds korter, ik vond het allemaal nogal overdreven. Ik trad hem tegemoet. Hij vroeg of hij een nachtje kon slapen. ‘Dat zal moeilijk gaan Douwe, want we beschikken maar over 1 bed en hebben geen logeerkamer’. ‘Jammer’, zei hij en hij ging weer. En ook hier maalde mijn hoofd over. Ja Jezus, dacht ik, dat komt toch vaker voor, dat je ergens niet terecht kunt, omdat alle bedden nu eenmaal bezet zijn? Sommige mensen nemen genoegen met een stal.

Daarna kon ik de vloer zonder onderbrekingen aflakken. Tegen vier uur kwam mijn vrouw terug. ‘Nog iets gebeurd?’ zei ze. ‘Niet echt’, zei ik. En we dronken -om niet cynisch of verbitterd te worden van al het vreselijke wereldnieuws- een theetje in de tuin en daarna zetten we de meubels terug op hun vaste plek.

Willem.

Ik ken een schrijver uit deze provincie die een hekel heeft aan het woord ‘op’. ‘Ik gebruik het zo weinig mogelijk’, voegde hij mij eens toe. Het waarom hiervan heeft hij niet uitgelegd en misschien heeft hij er niet eens een goed onderbouwde reden voor. Hoe dan ook. Heb ik zelf woorden waar ik een hekel aan heb? Niet echt geloof ik, maar ik zal er gedurende het schrijven van dit stukje over nadenken. Intussen laat ik mijn licht schijnen over dat woord op, want dat zit nu ineens in mijn kop. 

Ik reed even om en zag bij het dorpshuis een clubje mensen staan. Ze stonden te wachten om naar binnen te kunnen, want ze kwamen voor hun familiereünie. Het was nog niet zo ver. Pas wanneer allen zouden zijn gezeten en achter de koffie en gebak, zou men pas spreken van de reünie en zou het vooral gezellig heten. Want wij hebben alles gevat in regeltjes. Die kunnen je in bepaalde gevallen als een harnas de adem afsnijden, maar ik hoorde vrolijk gekeuvel. Ik zou er even heen kunnen lopen en een praatje aangaan want ik kende ze, maar dan zou ik mogelijk de boel maar ophouden.  

Ik reed door naar de winkel. Ik had slecht een paar dingen, onder andere de krant. Van de twee kassa’s was er eentje buiten werking. ‘Hij hield er ineens mee op’, hoorde ik de kassière tegen de bedrijfsleider zeggen. Bij de werkende band groeide nu een rijtje. Er zat een nieuwe jongen achter de kassa en daardoor liep het niet gesmeerd. Dat moest juist hem overkomen! ‘Wij hoeft ja niet an’t heuien’, zei een dorpsbewoner inschikkelijk. Ik knikte. Toen ik aan de beurt was, gleed de bijlage uit mijn krant en de jongen keek mij vorsend aan. Leuk misschien om iemand in de kraag te vatten. ‘Die hoort erbij hoor’, zei ik. De jongen bekeek de kleurige bijlage, hij geloofde mij niet echt. ‘Kijk, dezelfde datum en de titel van de krant’, zei ik. Na een tweede keer gaf ik het op. Hij ook en schoof het door. De papieren krant heeft zijn langste tijd gehad, ik ben wat dat betreft een volhouder. Maar voor hoe lang nog? 

Daarna reed ik terug. Over de Veenakkers en langs het huis waar Henk Eling met zijn gezin altijd heeft gewoond. Afgelopen dinsdag overleed hij. Hij was al lange tijd ziek en de laatste keer dat ik hem sprak zei hij dat hij ‘op’ was. Op. Het gaf een schok. In deze betekenis komt het bijna dreigend over. Daags voor hij insliep was hij nog aanwezig bij de beslissingswedstrijd van Gieterveen in Valthermond. Hij staat prominent op de foto tussen de spelers in Week in, week uit van afgelopen woensdag. De club continueerde en Henk was erbij. Een mooie afsluiting. Want Henk was gek van voetbal. Hij had zelf ook lang gespeeld en volgde ‘Gieterveen’ fanatiek. Daarbij vond het –als ze thuis speelden- plaats in zijn habitat, zijn leefwereld, want het sportveld, het dorpshuis en de school vulden voor een groot deel zijn werkzame leven. En dan zijn fietsrondje met de hond. Op die manier spraken wij elkaar onderweg nogal eens aan. Henk. Een bijzonder aardige man. En zo vlak na het overlijden van zijn vroegere buurman Roelof Luit. Dat heb je niet voor het beslissen.  

Ik was hier nog mee bezig, toen ik uit de auto stappend om het hek open te doen, twee mensen naderbij zag komen die ik niet kende. Ik sprak ze aan, want we moeten zorg voor elkaar dragen en dat begint bij het elkaar leren kennen. Zo eenvoudig is het. Niet als onze broekzak, maar genoeg om elkaar in tijden van gebrek of nood te kunnen helpen. Ze waren inderdaad nieuw in het dorp en vinden het hier geweldig. Kijk daar kun je mee vooruit! En ineens wist ik ook aan welk woord ik zelf een lichte afkeer heb: aan ‘afscheid’. Op zeker moment in je leven krijg je daar mee te maken. Ik herinner me nog goed welk een enorme dreun ons buurtje te verduren kreeg toen tannie Kupers overleed. Ik was 12 jaar, daags erop werd ik 13. Het was voor het eerst dat ik van zo dichtbij met de dood geconfronteerd werd. Het woord afscheid bestond nog niet echt. Naarmate men ouder wordt, komt dat woord steeds meer in de taal voor. We moeten afscheid nemen van …. Enzovoort. We bekijken de overlijdensadvertenties in de krant, de krant die er over enige jaren misschien niet meer is. Gestorven, in overdrachtelijke zin welteverstaan. Of we horen terloops wie er uit de tijd is en we zien nieuwe mensen dat huis betrekken. Mensen uit een andere streek van Nederland die het hier prachtig vinden. Op zeker moment houdt het op en dan is afscheid nemen het laatste. Ik geef ijs en weder dienende hopelijk nog lang niet op en van u hoop ik hetzelfde. Nou, dat was het voor nu, ’t is even op! De zon roept om er op uit te gaan.                                                                                  

                                                                                                           Maak er wat van, groet, Willem                          

Soms heb je van die dagen dat er weinig tot niets uit je handen wil komen. Je hebt een aardig lijstje van zaken die moeten gebeuren en toch is het net alsof er lood in je schoenen zit, bizonkit op de stoelzitting en zaagsel in je kop. Dat zal vast iedereen weleens hebben en daar leg je je dan maar bij neer. Speelt het veel te vroege zomerweer misschien een rol of de onderliggende zorg over wat er zoal in de wereld plaatsvindt? Hoe dan ook, je moet vooruit! Waar ik in ieder geval naar uitkijk is de Hemelvaartmarkt. Extra reden, omdat wij er dit jaar zelf een kraam verzorgen. Kraam is een groot woord voor de aanhangwagen met boeken die we die dag proberen te slijten. De boeken komen uit de Boekenkast in ons dorpshuis. Er komen hier zeer regelmatig boeken binnen, bruikbare boeken, maar ook boeken waar we niets mee kunnen. Met name informatieboeken. Iedereen haalt tegenwoordig de nodigde kennis van het internet. Deze boeken gaan naar een van de vele inbrengwinkels. De instroom van romans, thrillers en dergelijke is echter tamelijk groot en onze kastruimte beperkt. Nu het dorpshuis nieuwe vloerbedekking krijgt, waardoor de boekenkast tijdelijk van de muur moest, leek het ons goed om de veger eens door de voorraad te halen. 

Wat ook een niet te onderschatten rol speelt als het allemaal wat tegenzit is wanneer er plotseling iemand uit je omgeving wegvalt. Vorige week overleed vrij plotseling Roelof Luit. Hij woonde met Dina jarenlang aan de Veenakkers en waren net verhuisd naar Gieten. Daar was ik toch wel even stil van. Roelof Luit, een aardige man. Bescheiden. Vrijwilliger bij de molen en lid van walking-voetbalclub. Zo verandert het menselijk landschap voortdurend. Er vallen er af, er komen er bij … 

In het vroegere huis –heel vroeger- van dorpsagent Kluiter, sprak ik de nieuwe bewoners. Mensen uit Drouwen. Henk bleek begin jaren zeventig naar dezelfde jeugdsoos te gaan dan ik. In Borger. Dat schiep een band. Ees kwam ter sprake, daar hadden wij vroeger ook familie wonen. Ik logeerde er meerdere keren bij oom Jan en tante Margje. Kwam daardoor ook weleens bij Jan Warringa, weduwnaar, maar getrouwd geweest met een Haandrikman en die Warringa was weer familie van Ilse Warringa, van De Luizenmoeder. Daar kwam ik onlangs achter door dat programma Verborgen Verleden. Zo zie je maar hoe klein de wereld kan zijn. Hoe leuk is het om de ouwe tijd op te rakelen! Ach, ik weet het, het is geteut, koffietijdpraat, maar ook dat houdt de boel bij elkaar. Of dacht u dat het volk in Oekraïne of in de Gazastrook het ook niet dolgraag zó zouden willen? Gewoon gezellig over de heg bijpraten. Maar dat zit er voorlopig niet in. 

Kom, ik moet nu toch werkelijk iets doen. De ramen moeten in de Spic & Span, want het begint binnen wat donkerig te worden. De tuin moet geharkt en de sloot gemaaid of is het andersom? Hoe dan ook, aan de slag! Kop ‘d er veur! Wie weet treffen we mekaar nog wel op de markt.  De groeten in ieder geval ….

                                                                                                                   Willem.     

Vandaag is het precies 80 jaar geleden dat onze provincie en dus ook ons dorp werd bevrijd van de bezettende Duitse macht. Daar is de afgelopen dagen terecht veel aandacht aan besteed, want de vrijheid die hierdoor ontstond bleek van enorme waarde. Dit nooit weer, werden gevleugelde woorden, maar houdbaar bleken ze niet. Elders in de ons omringende werelddelen vindt ongelijke strijd plaats, sterven mensen, raken mensen voor het leven op drift en gewond, wordt honger geleden, have en goed verwoest en een trauma veroorzaakt die nog vele generaties voort zal etteren. Nederland is 80 jaar verder en langzaamaan ontstaat er een voorzichtige verzoening tussen ons en onze vroegere bezetter. Dat is goed, want we moeten ons als gezamenlijke Eurolanden verweren tegen het kwaad buiten onze grenzen. Maar de afgelopen dagen keken we vooral terug naar hoe de wereld er tussen 1940 en 1945 uitzag. Er reed een lange colonne legervoertuigen door onze provincie en geheel in stijl geklede chauffeurs en passagiers gaven een beeld van hoe het er toen ongeveer moet hebben uitgezien. Natuurlijk, het was een opgepoetst plaatje. We zagen geen dolenthousiaste vrouwen en mannen de Canadese en de Poolse bevrijders op de tanks om de hals vliegen, want voor zulke bijrollen krijg je de handen niet makkelijk op elkaar bij de diverse re-enactmentgroepen. Niettemin was het een prachtig spektakel. 

Het dorpshuis opende het Gieterveense bevrijdingsweekend met een vertelling door Ton Adringa, inwoner van Kostvlies, maar opgegroeid in Stad-Groningen. Hij vertelde zeer boeiend over gebeurtenissen die hij als kind tussen zijn 4de tot zijn 9de in de grote stad meemaakte. Vooral de angst opgeroepen te worden voor werk in Duitsland of opgepakt vanwege onder andere diefstal van hout of kolen om te koken en voor de verwarming, hield het gezin nogal bezig. Want de winters van ’43 t/m ’45 waren zeer streng. Als luisteraar weet je dat dit verhalen zijn uit de eerste hand en tevens weet je dat deze generatie langzaam aan het verdwijnen is en dat maakt het nog belangrijker ze te beluisteren. 

Tijdens het dorpsontbijt vertelde Albert Kupers over zijn belevenissen aan de Tjassenswijk. Onder andere over hun naaste buren die hadden gekozen voor ‘de andere kant’. Op zich niet vreemd, want het Duitse Nationaal-Socialisme dat via Landbouw en Maatschappij leidde tot de Nationaal Socialistische Beweging (NSB) beloofde met name de boeren gouden bergen. In het Oude Wijk-buurtje liep het op zich zonder al te veel kleerscheuren af. Maar het is goed erop te wijzen dat het in zulke benarde tijden erg moeilijk is het juiste pad te kiezen. 

Inderdaad, het juiste pad. Daar werd ook de nadruk opgelegd door de scenes die op zaterdagavond werden gespeeld, te beginnen bij de entree van de ‘grote kerk’. Ik zeg bewust grote kerk, want ook precies 80 jaar geleden werden er zo’n 300 mannen in de kerk van Gasselte vastgehouden, een kerk die qua grote vergelijkbaar is met de onze. Uren hebben deze mannen voor hun leven gevreesd, terwijl buiten hun vrouwen en kinderen hun lot afwachten. Het is gelukkig goed afgelopen, maar het was kantje boord. Nu wachtten wij, opeen gepropt in eenzelfde soort ruimte, het programma af. Naar het bekende lied van Gentle & De Boer ‘Het Juiste Pad’ liepen wij daarna langs verschillende locaties waar een scene werd gespeeld die direct herleidbaar was met zaken uit De Tweede Wereldoorlog. Met name angst voor verraad. De vrees dat je iets zou overkomen. Dat je uiterst voorzichtig moest zijn met wát je zei en vooral tégen wie je iets zei. Dat werd op indrukwekkende wijze gespeeld. Het gebrek aan voedsel, de behoefte aan nieuws vanuit Londen en/of van geheime codes (vooral voor het verzet enorm belangrijk). Heel invoelbaar gespeeld. Maar er was ook ruimte voor jolijt, zoals bij de nabootsing van de populaire tv-serie ‘Alo-alo’. En voor een snik bij de scene in de kerk, waarin een moeder werd opgepakt omdat ze stiekem gegevens had doorgegeven voor op handen zijnde huiszoekingen en razzia’s en waardoor mensen zouden worden gered. Haar kind bleef huilend in de wieg achter …. 

De apotheose van de avond vond plaats in Amoi, alwaar Koningin Wilhelmina, enigszins verstrikt in haar boa, ons land officieel als bevrijdde en alle spelers hartelijk bedankte. Het Wilhelmus klonk gemeend, mijn keel stokte ervan. 

Het was een geweldig programma en het laat maar weer eens zien tot hoeveel moois ons dorp in staat is. Hopelijk zal het nooit meer tot een bezetting komen, nooit meer tot het uitsluiten van volksgroepen en/of terechtstellingen voor getoonde moed. Maar we moeten er wel aandacht aan blíjven besteden. En het klinkt heel cliché, maar het is zo vreselijk waar: Vrijheid ís geen vanzelfsprekendheid!

                                                                                                          Willem.                  

Als kind was ik al erg gefascineerd door motoren. Dat zou kunnen doordat mijn vader op een motor reed, een 125cc-er weliswaar en later een 250-er. Types die ik tijdens de omritten met klassieke motoren die ook ons huis passeren nog weleens voorbij hoor pruttelen. Ik herinner me dat er eens een man op een grijsgroene joekel van een motor ons erf op kwam rijden. Het was eentje met een zijspan en een niet onbelangrijk detail: het was een Amerikaanse! De man reed met het voertuig tot vlak achter de boerderij, waar ik met iets doende was. Ik was iets van tien jaar. The Beatles waren nog ver uit beeld. De man stapte af en besprak binnen iets met mijn vader. Ik bekeek met buitengewone interesse de motorfiets met het bakje. De ‘chauffeur’ steeg korte tijd later weer op, startte het voertuig en wat er toen gebeurde oversteeg al het voorgaande: de man reed namelijk achteruit en maakte alzo een rondje alvorens van ons erf af te rijden! Dat had ik nog nooit een motor zien doen. Later hoorde ik dat de motor door de geallieerden, in dit geval de Canadezen, na de oorlog was achtergelaten en dat het mogelijk een echte Harley-Davidson was. Dat merk en de daarbij horende mythes paste voor mijn gevoel in het rijtje niet te bevatten grootheden, zoals De Spoetnik en de Apollo, Vliegende Schotels en de wonderlijke uitvindingen van Bram Vingerling. Maar de motor werd steeds meer ingehaald door de auto. Wij jongeren kozen een Püch, een Zündapp of een Kreidler en gingen op onze 18de spoedig over op het overdekte voertuig, te weten: een Opel Kadett, een Fiat 500, een Eend of een Volkswagen-kever. Veel comfortabeler en reuzehandig als vrijmobiel. De belangstelling van de babyboomers voor motoren begon pas te komen toen huisje-boompje-beestje was geregeld en de kinderen de deur uit waren en zoals een woordvoerder van Harley-Davidson dat onlangs verwoordde ‘het tijdloze verlangen naar avontuur’ zich aandiende. Dat is een moeilijk te stillen begeerte, die zowel onder mannen als vrouwen plotseling de kop opsteekt en niet wil wijken voor die is ingelost. Het Easy-rider–syndroom, noem ik het hier maar even.                                                                                                                                                                                                                                                                              Op de avonden voorafgaande aan de TT zie je alle soorten en maten motoren in een lange rij langs de Asser Vaart staan en vormen dan het grootste openluchtmuseum van Nederland. Een kostbare collectie. Het is er barstensdruk. Af en toe manoeuvreert een bezitter zijn machine uit de rij en maakt voor de toeschouwers een ererondje. De handen kunnen amper bij het stuur en de voeten amper bij de pedalen, maar dit rijden is dan ook meer dan vervoer alleen. Het overstijgt dit wezenskenmerk, het is verworden tot bewegende kunst (moving art)! Zien en gezien willen worden, dat is de kwestie.                                                                                                                                                                                                                                                                        Waren die zware jongens uit Amerika al prijzig, nu met de nieuwe regels en de in- en uitvoerheffingen zal dat nog erger worden. Niet alleen de Harley’s, maar ook de Levi’s en de Bourbons en wie weet wat al niet meer. ‘Die producten gaan toch hopelijk op den duur niet uit China, Japan of Zuid-Korea komen’, hoorde ik al iemand zeggen. Een collega van mij reed op een Honda Goldwing -ook geen kattenpis!- maar werd door de echte motorfanaten bijkans uitgelachen. Want de Honda mist het geluid dat de Harley zo bijzonder maakt en dat willen de echte Harley-aanhangers. Of er in Canada de eerstkomende tijd nog Harley’s zullen worden verkocht, is zeer de vraag, want Trump (en zijn bende) wil Canada annexeren en dat laten de Canadezen niet over hun kant gaan en daarom boycotten ze Amerikaanse producten. Ik kan me het voorstellen.  Enfin, we wachten maar af of de soep werkelijk zo heet wordt gegeten. Ik koester in ieder geval de herinnering aan die grijsgroene machine op ons erf en hoe het min of meer voor eeuwig uit beeld verdween. Zeer binnenkort komen die ouwe machines weer uit de schuur en pruttelen of zoeven ze weer voorbij. Bertus op de Norton, Tinus op de BSA!                Alvast veel plezier. Rustig an, lijkt me overbodig te zeggen.

Moi! 

Willem. 

Het zijn onrustbarende tijden. Ik heb hier weleens eerder geschreven dat het buitenshuis lang niet altijd pluis is, maar nu rommelt het echt. Zelfs onze oude Minister-President raadde de Euroburgers onlangs aan een en ander in huis te halen ingeval we in een oorlogssituatie terecht zouden komen. Dat is niet mis! Mensen begonnen spontaan te hamsteren. Dat krijg je! Vooral balen toiletpapier en flesjes water waren niet aan te slepen. Én flappen van 50 en 100 euro bleken ineens razend populair, want een cyberaanval is beslist niet ondenkbaar en dan staan alle kassa’s stil en met baar geld kun je tenminste even vooruit. Dit alles is vooral de opmaat naar komende maandag. Dan wordt meneer Trump geïnstalleerd en dan zal er binnen 24 uur vrede in de wereld zijn. Heeft hij zelf gezegd. Daarom hebben al die mensen ook op hem gestemd. Vanwege vrede in Oekraïne en het Midden-Oosten en daarna volgt de rest van de wereld. Dat zou natuurlijk prachtig zijn. Alleen dat soort geluiden hebben altijd al geklonken. Ik ben daar een beetje huiverig voor geworden en zeker bij iemand als meneer Trump. Hij is wereldkampioen grootspreken. Daar mag je ook blaaskaak of windbuil van maken, wat gezien de lucht die hij verspreidt een nog betere aanduiding is. In ieder geval heeft het een aanzuigende werking voor lieden die begiftigd zijn met dezelfde kwaal, hetgeen een kleine stap is naar die andere wereldberoemde megalomaan, namelijk: Dagobert Duck. De rijkste eend ter wereld, het zuinige oompje van neef Donald en neefjes Kwik, Kwek en Kwak (van het familieverband van de Duck’s heb ik nooit iets begrepen). Ik las die strips vroeger weleens, al ging de lol er na een tijdje af. Zijn grote vijanden in zaken doen waren lieden als Govert Goudglans, Gerrit Gladsnuit en de drie Zware Jongens. De door Trump gevormde regering, bevat ook veel Zware Jongens en allemaal kruipen ze bij oompie Donald onder de lampekap. En niet alleen om warm te blijven, maar meer nog om hun centjes te koesteren. Vanaf maandag zullen we zien hoeveel er van die grootspraak van Trump overblijft en hoeveel van de te verdelen poet er bij het armere deel van de Amerikanen terecht zal komen (belofte maakt immers schuld!) of juist het andere deel (De Zware Jongens) nog rijker zal maken. Zullen wij daar veel van merken? Da’s onmogelijk te zeggen. De grote tech-bedrijven laten in ieder geval hun oren al overduidelijk hangen naar de wensen van oom Donald. Ik hoop heel erg dat ik vreselijk ongelijk krijg, behalve natuurlijk als het om de vrede in de wereld gaat.

Daarover hebbende: zal het morele appèl dat meneer Schoof deed ten aanzien van het gebruik van illegaal en vooral zwaar vuurwerk over dik elf maanden nog leven? Ik twijfel sterk. Het woord oorlog viel hier en daar, zo zwaar waren de knallen en zo groot was de schade. Het begrip cobra heeft zich inmiddels stevig verankerd in ons leven en in ons bewustzijn en het zal nog een behoorlijke klus worden deze splijtstof buiten de grenzen te houden. Meneer Schoof laat het vooral aan ons -de omstanders- over, want het kabinet is er nog niet uit. Slappe hap, zou ik zeggen. En dat die omstanders zich dan als één man op de onverlaat storten die op oudejaarsavond met een pakketje cobra’s loopt te zwaaien. Meneer Schoof leest vermoed ik nog steeds de Donald Duck, anders zou hij wel anders praten.

Enfin, het is pas half januari. Ik wil u van deze zijde nog een voorspoedig en vooral gezond 2025 wensen. ’t Is vrijdagavond, we nemen een extra flesje water van de voorraad. Even niet aan maandag denken, de blik vooruit en de kop ‘d er veur. Tjeu!

Willem.

Wie zich afgelopen weekend in ons dorpshuis begaf, kon zijn of haar ogen bijna niet geloven. Het hele gebouw was namelijk voorzien van een op werkhoogte aangebrachte spoorbaan, geflankeerd met prachtig nagebouwde huisjes, bruggen, verkeer, zelfs scheepjes zag ik en bestaande fabrieken. Alles op schaal 1 op 87. Zelfs een boerencamping ontbrak niet. Het was een treffen van de Fremo, een modeltreinen- + spoorbanengroep die enige duizenden leden telt in meerdere landen. In Gieterveen waren zo’n 40 leden uit Nederland, Duitsland en Engeland aanwezig. Iedere deelnemer had een aantal modulen (ook wel kopschotten genoemd) van 100 x 50 centimeter bij zich, die samengesteld als een lange lint door alle ruimten van het dorpshuis liep. De kopschotten sluiten precies op elkaar aan en vormen zo een prachtige spoorbaan. Alle variaties zijn mogelijk, soms met veel passen en meten, vertelde Adriaan Bodewits mij. Hij is de man die dit gebeuren aanstuurde. De deelnemers volgen een preciese dienstregeling. Daarvoor gebruiken ze een eigen tijd, om de rit met de trein die het traject afrijdt, niet te lang te laten duren. Onze standaard-uur werd in dit geval teruggebracht naar een klein kwartiertje. Het is een uitermate serieuse bedoening. Ik keek mijn ogen uit mijn kop! En niet alleen vanwege de hele opbouw, maar ook vanwege die grote mannen met dat kleine ‘speelgoed’. Het spel (als je het zo mag noemen) bestaat eruit dat de deelnemers via een heuse dienstregeling de treinen laten rijden, eventueel met inbegrip van stoppen en wissels omgooien. Ze weten volgens die regeling precies wanneer de trein zijn (in het dorpshuis waren het alleen mannen, maar de club telt ook vrouwelijke leden) deel zal passeren. De veiligheid staat hoog in het vaandel en dus krijgt de deelnemer wiens station in zicht komt, kort ervoor een telefoontje. Ook die telefoontoestellen komen uit vervlogen tijd. Ringgg-ringgg!!, hoorde ik ineens bij een betreffend station. Ik kon mijn lachen niet inhouden. Enkelen sprak ik terloops aan. Grote kerels  – werkzaam in de zorg, in het onderwijs, als programmeur, in de organisatie van een bedrijf enzovoort. Een deel is ook al op pensioen, maar ze blijven stug doorgaan.

Het woord ’treffen’ kwam ik regelmatig tegen. Dat woord kom je ook tegen in onder andere de wereld van de re-enactments, zoals bijvoorbeeld het naspelen van een 16-de eeuwse knokpartij in Bourtange. Dat gebeurt ook uiterst nauwkeurig. In de verte had het spel van de treintjesmannen in het dorpshuis hier wel iets van weg. Ze zijn behept met eenzelfde soort fanatisme. En ook bij hen voert nostalgie de boventoon. Want bij die miniscuul nagebouwde boerencamping meende ik een autootje te herkennen van het merk Simca. Ik bedoel maar…

Om dit spel een heel weekend te spelen, móet je natuurlijk wel een grote passie voor de ijzeren spoorbaan hebben. Ik heb de dienstregeling nog even ingekeken. Men reed in het dorpshuis van Wachtum naar Eindland. De eerste rit was om 7.45 uur. Ik heb met die speedo-klok voor ogen niet gevraagd of-ie op tijd aan kwam. Daar wil bij die grote broer namelijk nogal eens iets aan schorten. Op een tafeltje in de volle gymzaal, zag ik nog zo’n ouwerwetse spiegelei liggen. Ik nam het even op. In de verte hoorde ik het schrille fluitje van de perronchef … of was dat verbeelding? Hoe dan ook, het was een prachtig gebeuren. Helaas niet toegankelijk voor het grote publiek – te kwetsbaar en te kostbaar. Daarvoor moet je naar het Spoorweg-Museum te Utrecht (zeer aan te bevelen!), instappen op station Assen kan en dan maar hopen dat bottleneck Meppel/Zwolle niet moeilijk doet. Ik wens u een goede reis!

ps. Alvast fijne Kerstdagen en een goed uiteinde van 2024!

Willem.

Zo, we hebben de griepprik weer gehaald – het jaarlijkse uitje naar de dokterspost. Het was fris. In het voorbijgaan hoorde ik een mevrouw tegen iemand zeggen dat ze de sjaal om had gedaan. ‘Ja, ’t is vinnig koud’, zei de aangesprokene. Ik moest automatisch denken aan dat ingeburgerde begrip ‘rokjesdag’, waarmee schrijver Martin Bril goeie sier maakte. Hij kan het zelf wel bedacht hebben, dat komt immers meer voor, maar het begrip dateerde al van vlak na de oorlog. In Rotterdam draaide kort na de oorlog, om de algehele malaise enigszins te vergeten, een Amerikaanse film met de titel Springtime in the Rockies. De bezetter had gedurende de jaren ’40-’45 alles op het gebied van amusement uit Amerika of Engeland streng verboden. Toen de moffen waren opgerot, smachtten de mensen naar vertier. Die film was erg populair en in de lentedagen van ’46 moet iemand, mogelijk na het zien van die film, het woord rokjesdag hebben bedacht. Zo gaat tenminste het verhaal. Nu vraag ik mij af of er bij het omslaan van het weer ook sprake is van een sjaal-om-dag. Dat zou natuurlijk mooi zijn. Het woord doet uiteraard sterk denken aan het Israëlische sjaloom, hetgeen vrede betekent. Daar heeft het echter niets mee te maken. Vrede is juist in Israël heel ver te zoeken. En zeker nu de eerste kerstbomen verrijzen en het verhaal over Jozef en Maria die een slaapplaats zochten door menigeen wordt ingestudeerd om het straks bij al dat kerstlicht gloedvol te vertellen, kán het niet anders of de toehoorders moeten beelden voor ogen krijgen van het drama dat zich in het Midden-Oosten afspeelt. Het is te triest voor woorden en het eind is voorlopig nog niet in zicht. Wat dat betreft leven wij in weelde. Maar met het aantreden van Trump 2 is het maar de vraag hoelang dat stand houdt. Het is daarom goed stil te staan bij het verleden. Volgend jaar april is het 80 jaar geleden dat Drenthe werd bevrijd en dat wij sindsdien in vrijheid leven. Dat zal groot worden gevierd, u hoort en leest hier te zijner tijd meer over.

Om de lange winterdagen die voor ons liggen door te komen, kun je bijvoorbeeld een boek lezen. In ons dorpshuis bevinden zich rijk gevulde kasten met allerlei genres. Streekromans, thrillers, literatuur, avonturenromans, boeken met korte verhalen van onder andere Martin Bril (daar is-tie weer!), Yvonne Keuls of Dens Vroege. Je kunt ze gratis en voor niks lenen. Wil je dat wij jou er wegwijs in maken; elke donderdagmiddag tussen 13.30 en 15.00 uur is er een vrijwilliger van De Boekenkast aanwezig om je daarbij te helpen. Verder kun je elke donderdagmiddag op diezelfde uren in het dorpshuis rummikubben. Elke woensdagmorgen vanaf 9.30 uur is er Koffieochtend in het dorpshuis. Zo nu en dan komt hier iemand over iets vertellen wat ons allemaal aangaat. Ook dan kun je boeken komen brengen, lenen of ruilen. Niet alleen is lezen een aangenaam tijdsverdrijf, voor veel mensen betekent het ook een remedie tegen het alleen-zijn of tegen eenzaamheid. Dat kan zeker in de donkere dagen voor kerst en nieuwjaar van groot belang zijn. En nog even terugkomend op die sjaal: misschien is het niet eens zo’n gekke gedachte je te hullen in dat kledingstuk; om je te beschermen tegen de gure buitenwereld. Kortom: Sjaal om!

Hart. groet, Willem.