Je hebt van die dagen dat het leven je niet van harte toezingt. ‘Ik krieg de jaas zowat niet an’, hoorde ik laatst iemand zeggen over het gevoel dat mij vanmorgen bij het opstaan bekroop. Ik wilde er wel even uit, de benen strekken, en ook weer niet. Kwam natuurlijk door dat mistige, kouwe weer. Rossi keek me aan met een blik van je gaat maar mooi alleen. De brievenbus bevatte een minidoorsnee van ons bestaan: twee kerstkaarten, de krant, een bedelbrief van Save the Children en een rouwkaart. Vooral dat laatste was mogelijk de reden van dat onbestemde gevoel. We wisten dat het er aan zat te komen…. Onze Culemborgse vriendin Bettie is niet meer. Ze woonde overigens in Gasselte en was aan haar eind. Mijn vrouw noemde ze altijd Wijfie en mij Hendrik. Wij konden het hebben, zagen de humor er wel van in. Twee weken geleden nam ze in de hospice min of meer al afscheid van ons. Toen kende ze mijn naam ineens wel. Met een lach en een traan slikten wij het weg. Rossi was haar oogappel. Een liefde om afgunstig op te worden. Heeft een hond weet van een naderende dood? Hij was de laatste dagen stiller dan normaal, bijna op het ziekelijke af. Ik had zo mijn vermoedens. Kort gezegd; een droevige afsluiting van een heftig jaar. Corona enigszins onder controle, kwam er de angst voor een allesvernietigende oorlog, gevolgd door een enorme volksverhuizing en het verwerpelijke onderscheid tussen twee soorten vluchtelingen: Oekraïners en dakloze Ter Apellers. En laat ik de boeren niet vergeten en de zorgmedewerkers en ja wie al niet? Nee, ik wil het klein houden, de kranten en de televisie verschaffen ons de vreselijkste werelddrama’s wel.

Ons dorp kreeg evengoed intense verdriet te verwerken: het plotselinge overlijden van Jans Potse en Jonnie Schuiling. Het sloeg een enorm gat in het leven van de gezinnen, van de vrienden en van de verenigingen waar zij lid van waren en waar zij met hart en ziel hun krachten aan wijden. In een kleine gemeenschap merk je juist dán hoe hard je elkaar nodig hebt en hoe groot het gemis is van mensen als Jonnie en Jans. Sociale omgang en participatie zijn enorm belangrijk, maar zonder medewerking van vrijwilligers zal het raderwerk abrupt tot stilstand komen en krijg het dan maar weer eens aan de praat. Na de hele en halve lockdowns is het verenigingsleven weer aardig op gang gekomen. De huizenverkoop is enigszins geremd, mede door de rentestijging en de hoge energieprijzen. Daar kun je weinig aan veranderen. We leven wat dat betreft in een draaikolk van onzekerheden.

Ik heb de jas tenslotte toch maar even aangetrokken en ben gaan lopen. Even genieten van de kerstverlichting, de gift van de Children op de bus doen en de contributie van de IJsvereniging afgeven. Klein bier dat geen aardverschuiving zal veroorzaken, maar dat er wis en waarachtig toe doet. En zo eindig ik mijn wandeling met u allen fijne kerstdagen en een heel gezond en gelukkig 2023 te wensen. Moi.

Willem.  (ook op www.drentscheschrieverskring.nl en www.veenberichten.nl)

In mijn vrije tijd mag ik graag puzzelen. In mijn vrije tijd, zeg ik. Mijn leeftijd in aanmerking genomen zou je kunnen zeggen: dat is dus altijd! Maar dat houdt geen mens vol. Om Herman Finkers na te spreken ‘Men moet tussendoor ook weleens een stukje eten…’. Nu kun je op heel veel manieren puzzelen. Kruiswoordpuzzelen  bijvoorbeeld, sudokuën of cryptogrammen, ik noem maar wat. Of legpuzzelen. Dat is helemaal terug van weggeweest. Daar zijn tegenwoordig zelfs kampioenschappen van, zoals dat onlangs in ons dorpshuis voor de tweede keer met veel succes plaatsvond. Maar naast deze en vele andere vormen van peinsplezier, heb je ook een vorm die deze naam niet draagt maar het wel degelijk is, namelijk: puzzelen om met je geld rond te komen. Hoe vaak hoor (of lees) je niet dat het weer een heel gepuzzel was om de eindjes aan elkaar geknoopt te krijgen? Evengoed is dit het geval bij de verdeling van de gelden door de Gemeente en door het Rijk. Wat opvalt is dat dit gepuzzel aangeeft dat er altijd gebrek is aan geld. Ongecontroleerd bijdrukken zorgt op den duur voor waardevermindering ervan en daarmee wakkert men inflatie aan en zijn de nodige potjes nog sneller leeg. Dat is dus geen oplossing. Vooral corona heeft ons laten zien hoe fragiel zo’n systeem eigenlijk is. Gedupeerde bedrijven werden (als ze al voor de regeling in aanmerking kwamen!) voor een deel met miljarden euro’s steungeld overeind gehouden, maar worden nu gesommeerd die steun netjes terug te betalen. Helemaal onredelijk is dit niet, maar de prijzen zijn door die geldontwaarding fors gestegen en dan wordt het inderdaad weer een heel gepuzzel om de boel rond te krijgen. Nu kun je zeggen; ja maar, wij zijn ook enorm verwend. Onze huizen puilen uit van gebruiksgoederen, kleren, prullaria, allerlei verzamelingen enzovoort, enzovoort. Als het om ouwe meuk gaat maakt dat niet zoveel uit, maar heel vaak gaat het om nieuwe, amper gebruikte spullen. Veelal voor hongerlonen gefabriceerd in stoffige werkplaatsjes en fabrieken in Verweggistan, die bezorgdiensten bij ons aan de deur afleveren. Misschien zijn we met elkaar wel slachtoffer van dit gemak. We hoeven er immers geen stap voor te zetten. Zíj werken zich letterlijk uit de naad om aan onze niet te stillen behoefte te voldoen. Dat heet De Vrije Markt. Een manier van leven die zich steeds meer gaat wreken en óns tot gevangenen van dat zo goed bedoelde systeem maakt. Want men kan zijn centen nu eenmaal maar één keer uitgeven en dan wordt het ….. puzzelen.

Pjooee! Even bijkomen. Want als je over dit soort dingen een tijdje nadenkt, dan steek je het liefst je kop in het zand. Zou ik niet doen. Dat heeft geen zin. Dat zou elke struisvogel je kunnen vertellen. Met het terugdraaien van de verwarming wordt onze hoofd sowieso al iets minder verhit. De dure dagen liggen niettemin op de loer en Koning Koopkracht schreeuwt van de daken. Stel je er boven. Maak een lange neus naar hem en pluk uit zijn megamegawinkel niet meer dan je nodig hebt. Dat kan best aanleiding geven tot hersenkrakerig gepuzzel voordat het laatste stukje op de goeie plaats ligt. Bovendien is het zaak dat de koppen dezelfde kant op blijven staan. Tot slot, ter lering, als voorbeeldje voor de verplichte 5 december rijmelarij:

Het sinterklaasfeest is een goede zaak.

Het geeft het mensdom veel vermaak.

Zelfs de grootste boterletter mag er zijn.

En de liefstelief van louter marsepijn. 

Want Sinterklaas houdt echt van iedereen.

Van Kootje Vingerling tot Jetje Jubelteen.

Van de Morgenstond tot aan Klaas Vaak.

En nooit, nee nooit is iemand bij hem de Sjaak!

Is getekend: De Sint. Ik wens u veel sterke met het gepuzzel en het plezier erna.

Willem.

Waar je het als ouderen onderling weinig over hebt, zijn de jongeren. Niet zo vreemd, want je hebt die levenstijd ver overschreden en denkt het liefst vooruit. Tenzij je een beroep hebt (of hebt gehad) waarbij jongeren juist een belangrijk deel uitmaken van je werk. In het onderwijs bijvoorbeeld, in de zorg of jeugdzorg. Mensen in deze beroepen weten dat een groot deel van de jongeren het niet makkelijk hebben. Dat de prestatiedrang slopend kan zijn, dat de veranderingen zich razendsnel voordoen en dat de buitenwereld vijandig en gevaarlijk is en weinig meelevend. De gevolgen hiervan zien we nu er steeds meer bekend wordt over hoe de jongeren de coronaperiode hebben doorstaan. Heel veel teerden weg in eenzaamheid, stress en één op de vijf jongeren had zelfs neiging het bijltje er bij neer te gooien. Dat is zorgwekkend. Het heeft voor een groot deel te maken met die prestatiebubbel waarin zij zich bevinden. Dat geldt overigens niet alleen voor de jongeren, maar evengoed voor de ouders van die jongeren. Ook bij hen ligt de lat vaak te hoog. Zowel voor hun eigen kunnen als voor de opvoeding van de kinderen. Kortom, er wordt enorm veel van de leerling, de student en de werkende gevraagd en het is dus geen wonder dat er zoveel mensen onderdoor gaan. Tegen hun grenzen aanlopen, opgebrand raken. Als ik lees dat de ‘markt’ van het een of ander overspannen is, denk ik met name aan de mensen die deze markt betreft en hoe zij zich hier nog staande in kunnen houden. Daarbij komt dat we moeten omschakelen van verspillende grootverbruikers naar berekenende afwegers. De lonen en met name de jeugdlonen stijgen weliswaar, maar de inflatie gooit weer roet in het eten. Daardoor zullen zij per saldo niet meer te besteden hebben dan nu en dat zal weer ten koste gaan van hun koopgedrag. Het lijkt me niet eenvoudig zich in deze chaotische wereld, met zijn ontelbare verlokkingen, uitdagingen en internetgevaren, als jongere rustig te houden.

Het is te makkelijk om voor dit soort zaken de neus op te halen en te zeggen dat wij het vroeger ook niet makkelijk hadden en dat de jongeren van tegenwoordig verwend zijn en zich alles maar kunnen permitteren. Dat geloof ik niet. Ze zijn er uiteraard bij, maar die zullen op zeker moment net zo goed te maken krijgen met de klappen van de zweep. Niet zelden betreft het ouders die bijgeschoold moeten worden omdat hun kinderen hen te slim af zijn.

Ik moest hieraan denken toen ik laatst zaterdag bij de Hema in Veendam bij de kassa mijn beurt afwachtte. Er stond een man voor me van naar ik schatte mijn leeftijd. Hij foeterde nogal dat het allemaal zo lang duurde. Achter de toonbank stonden een paar meisjes van minimale leeftijd. Het zouden zijn kleinkinderen kunnen zijn. Mensen van plusminus 70 jaar hoeven zich doorgaans niet meer zo druk te maken. Van een parkeermeter kon geen sprake zijn. Ik had met de meisjes te doen. ‘Rustig maar, maandag moeten ze weer blokken’, had ik tegen hem willen zeggen, maar ik wist niet hoe hij daar op zou reageren. Of hij überhaupt wist wat dat was: blokken. Die paar centen zouden hun wel uitkomen. Zonder iets te zeggen rekende hij af en stievelde weg. Ach ja, men scheldt weleens op de jongeren, maar dat is zo makkelijk als men zelf niet meer hoeft. Het is net als met de inzet van vrijwilligers: denk ze weg en de maatschappij komt krakend tot stilstand.

Willem.

Het pakket rampzaken lijkt zich steeds verder uit te breiden. Soms is het bijna niet meer te volgen. Als er een Elfstedentochtwinter zal komen (en waarom zal dat niet kunnen!) dan zijn we allemaal behoorlijk in de aap gelogeerd. Dan zullen we welhaast bij elkaar moeten schuilen. En dat net nu de gaskraan tot op een kiertje dicht is gedraaid. De parlementaire verhoren laten zien dat het een kwestie van veel liegen en bedriegen is. De ondervraagden lijden als afgesproken aan spontane geheugenverlies. Ik zou ze onmiddellijk van hun alledaagse werkzaamheden afhalen en opsluiten in een verzorgingstehuis, want ze vormen een groot gevaar voor de maatschappij! De Jorrisma’s en de Kampen en al die andere kletsmajoors. De directeuren van Schiphol en Shell hebben inmiddels eieren voor hun geld gekozen. Dat zullen vermoed ik geen windeieren zijn. Een royale bonus in de vorm van aandelen + wat handgeld. Daar zal in pak-em beet 2025 ook wel weer een parlementaire enquête aan worden besteed. Maar eerst komt er nog een enquête over de ellende in Ter Apel, daarna over het stikstofdebacle, daarna over de kunstmatig opgevoerde bierprijzen door Neerlands grootste bierbrouwer en daarna over andere prijsverhogingen, zogenaamd veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne…. Van de AppieHeijns tot de Zeemans, allemaal moeten ze met de billen bloot. Maar uiteindelijk zullen de meeste getuigen er met niet meer dan een krasje op hun ziel vanaf komen en blijven de Groningers -net als wij- in de kou zitten.

Genoeg geweeklaagd, er is best wel wat aardigs te doen. Bijvoorbeeld in ons dorpshuis. Elke maandag kan een ieder die dat wil vanuit ons dorpshuis wandelen met een inmiddels tamelijk vaste groep. Tijdens de tropische dagen startten we soms al om 9.00 uur, maar nu houden we als gebruikelijk 10.00 uur aan. Deelname is gratis. We gaan uit van een uur lopen, hoewel dat ietsjes kan ‘uitlopen’. ’s Woensdags kan iedereen vanaf 9.30 uur in het dorpshuis terecht voor de koffieochtend. Er wordt bijgepraat (hier bestaan ook andere bewoordingen voor!) over een en ander en vanaf 10.30 uur kan er worden gerummikupt en/of bij genoeg spelers gebiljart. Eens in de maand is er een koffieochtend-extra. Dan wordt er aandacht besteed aan een bepaalde kwestie. Zoals ouderenzorg of veiligheid et cetera. Een deskundige licht ons hierover bij. Donderdagsmiddags is er gelegenheid boeken te ruilen bij De Boekenkast. Tussen 13.30 uur en 15.30 uur is er altijd iemand (of meerderen) aanwezig om u te helpen iets leeswaardigs te zoeken. Er is een grote keuze streekromans, thrillers & spannende boeken en literatuur. Regelmatig worden er nieuwe boeken aangeschaft (‘De Zeven zussen’ van Lucinda Riley zijn bijvoorbeeld zeer gewild!). U kunt zelf ook boeken afstaan die we bij geschiktheid plaatsen in De Boekenkast. Op die manier kunnen ook andere mensen er weer van genieten. Er wordt gelukkig steeds meer gebruik gemaakt van De Boekenkast. Het lenen van boeken is geheel gratis. Verder kunt u in het dorpshuis terecht voor ouderengymnastiek of om een balletje te stoten. Voor juiste tijden, info: 0599-648988.

Hoe dan ook, het zijn onzekere tijden. Maar pas als de troonrede ergens in een ouwe schuur wordt voorgelezen en ons koningspaar zich er op een tandem naartoe begeeft, wordt het schrikken. Prinsjesdag nieuwe stijl? Dat zou wat zijn… Het zal wel niet gebeuren. Ik houd mij maar vast aan de woorden van Ede Staal: ‘Het het nog nooit zo donker west of het wordt wel weer licht’. Zo is’t maar net. Nou, het beste maar weer.

Willem.

Het is tegenwoordig bijna een kwelling de krant open te slaan en de nodige ellende op je af te laten komen. Zeg de krant dan af, kijk geen nieuws meer, steek je kop diep in het zand, zeggen mensen als ik het te berde breng, maar dat is geen oplossing. We leven nu eenmaal met elkaar op een bol die overloopt van spanningen, van oorlogen en onrecht en daar kunnen we ons voor even wel aan onttrekken, maar gelijk een boemerang komt het vroeg of laat terug. Nu ik dit schrijf is het 31 graden in de schaduw. De zoveelste zomer op rij dat we spreken van tropische temperaturen, het wordt steeds normaler. Weerdeskundigen noemen Nederland al het nieuwe Frankrijk en Spanje de toekomstige Sahara. Dat is best wel zorgelijk. Vanmorgen stond ik even met een boer te praten. We keken over het verdroogde grasland waar geen koe nog iets van waarde zou kunnen vinden. De maisoogst moet verlichting brengen en verder is het een kwestie van maar zien wat er van komt. ‘En hopelijk zijn de kikkers nog een beetje in de kruiwagen te houden….’, zuchtte hij.

Uit gewoonte kijk ik altijd een eventjes in de speciekuip onder het raam als ik mij naar mijn werkkamer begeef. Mijn vrouw heeft die kuip hier een paar jaar geleden neergezet als behuizing van de gele lissen die we van koffieochtendvriend Nico Kiers hadden gekregen. Ik wilde ze eigenlijk in de grenssloot planten, maar die bevat al jaren geen druppel water meer. Dat zouden de lissen niet overleven en dus heb ik de speciekuip van een laag zand voorzien en daar de planten ingezet. Ze leken het eerst niet te redden, maar nu komen ze prachtig aan. Ik vul de kuip regelmatig tot de rand bij met water uit de regenton en als ik er zo terloops naar kijk, zitten er heel vaak meerdere vogels uit te drinken of in te badderen. Koolmezen, pimpelmezen, een vink, een merel, een boomkruiper, mussen, een roodborstje…  Zo langzamerhand ken ik dat fladderend volkje al aardig goed. Onlangs zag ik zelfs een kikkertje op een van de bladen zitten. Dat was helemaal het toppunt!

Maar zulke kikkers bedoelde de boer niet. Hij bedoelde opstandige beroepsgenoten die nog eens helemaal door het lint gaan. Hoe het stikstof-vraagstuk zal aflopen weet niemand. Slechts door één aspect  -de oorlog in Oekraïne-  werd het leven al een stuk duurder en wie weet komt er nog eens een onverwachte klap achteraan. Daar moet je niet aan denken.

Kom op, zeg ik bij mezelf, schouders eronder, er zijn nog genoeg leuke dingen. Wij hoeven er zelfs geen seconde voor in een file te staan. Wij wonen immers in een prachtdorp en in een prachtgebied. Het dorpshuis draait na de coronastop weer op volle toeren, de wandelclub loopt elke maandagochtend, de ‘boekenkast’ wordt goed bezocht, de campings in ons dorp zijn goed bezet, het A-moi-terras zit regelmatig vol, er worden weer huizen gebouwd of staan gepland en we mogen van de windmolenexploitanten op hun kosten hier en daar vernieuwingen aanbrengen (zie hiervoor bij het Nieuws). Eén min dingetje dan toch; de Gemeente of het Waterschap trok wel heel vroegtijdig alle sloten leeg en dus inclusief de kikkers en andere dieren. Dat zint me minder. Voor de rest is het leven hier zo gek nog niet. Ik wens u voor de verandering nu eens niet veel zon, maar (veel) regen!

Willem.

Laat ik het maar eerlijk zeggen: ik heb erg met de boeren te doen. Niet dat dat een overmoedige heldendaad is, maar enigszins gewaagd is het wel, want ons land lijkt zich steeds meer op te delen in voor- en tegenstanders van de door het Rijk  opgelegde maatregelen om de stikstofuitstoot te verlagen en daarvan krijgen de boeren de zwaarste klappen. Uitgaande van de totale landelijke uitstoot neemt de agrarische sector weliswaar een groot deel voor haar rekening en dus zal men om de natuur weer enigszins op orde te krijgen hier iets aan moeten doen. Maar waarom beknibbelt men niet meer op andere sectoren waar ook een enorme uitstoot van stikstof en vervuiling van onder ander fijnstof en roet plaatsvindt? We zien op het Journaal regelmatig beelden van de enorme uittocht van vakantiegangers vanaf Schiphol en het legioen campers en caravans zwelt weer aan. Misschien is het een idee om daar perk en paal aan te stellen of om mensen met premies te paaien om wat meer thuis te blijven. Het extra belasten van vleesprodukten is geen goed idee. Het zou de consumptie van vlees misschien iets terugdringen, maar hiermee raak je juist de mensen die het toch al niet zo breed hebben. Dat zou oneerlijk zijn en woede opwekken. Er is ook ooit een voorstel geweest om produkten te prijzen naar het banksaldo van de koper. Dat schijnt met de huidige techniek makkelijk te kunnen. Het probleem is alleen: wat doet de winkelier met dat extra geld en zal hij bij de deur niet over gaan tot selecteren? En hoe staat het met de wet op de privacy? Want stel ik koop een brood bij de bakker en betaal daar 2 euro voor en iemand na mij moet voor dat zelfde brood het dubbele of zelfs 10 euro betalen, omdat hij of zij toevallig heel goed in de slappe was zit. Op dergelijke financiële inkijk zal lang niet iedereen zitten te wachten. Hoe het wel moet is mij ook niet duidelijk. Feit is dat er zelfs met de hoge benzineprijzen niet significant minder wordt gereden en verkeer is nu eenmaal ook een stikstofdingetje.

En nu steek ik beiden handen even diep in eigen boezem, want ook wij doen daar aan mee! Wij toerden gisteren naar Meppel en omgeving. Het was weliswaar geen Zierikzee of het Keukenhof, maar aan het eind van de dag stond de teller op 158 kilometer. Op de vraag of dat ritje echt nodig was zou ik beschaamd met mijn hoofd moeten schudden. In Meppel kan ik u verzekeren, was er van de daling van de koopkracht nog niet veel te merken. Bij de sluis van Dieverbrug was het daarentegen rustig. Er kwam slechts 1 bootje voorbij. Op mijn vraag aan de sluiswachter of het hier altijd zo stil is, schudde hij van ja en van nee. Sommige mensen hebben de gave om dat tegelijkertijd te kunnen. ‘Je kunt er geen pijl op trekk’n’,  zei hij. ‘De vekaantiedrukte moet nog koom’n, weej wel. Maar veur mij maakt dat niet uut, want ik heb nooit vekaansie. Ik warkte vrogger soms wel 90 uur in de week’. Dat waren nog eens tijden, maar niet om naar terug te verlangen.

Ik hoop wel dat het met de boeren een beetje goed komt, want Nederland zonder koeien in de wei is een verarming van het Nederlandse landschap. We moeten als consument bewuster leven en meer letten op onze gezondheid. Dat is een ding wat zeker is. Niet teveel eisen en anderen laten stikken in het stof. Dat ze dáár in Den Haag geen ministerie voor hebben. Iets als het Ministerie van Nuchter Nadenken. Wie weet komt dat nog weleens. Al met al valt er geen pijl op te trekken. Nou ja, ik wens u in ieder geval een hele fijne zomer. Maak het niet te gek en denk ook aan een ander. Moi!

Willem.